ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Το ουροποιητικό σύστημα δημιουργείται στην αρχή της εμβρυϊκής ζωής από διαφορετικά κομμάτια, τα οποία αναπτύσσονται σιγά-σιγά και κάποια στιγμή ενώνονται μεταξύ τους για να δώσουν την συνέχεια των αποχετευτικών οδών που απαιτείται για να κατέβουν τα ούρα από τους νεφρούς μέσω των καναλιών που ονομάζονται ουρητήρες, στον σάκο αποθήκευσης τους (ουροδόχο κύστη) και από εκεί στον εξωτερικό χώρο μέσω ενός καναλιού που ονομάζεται ουρήθρα.
ΟΡΙΣΜΟΣ
Είναι η στένωση που αναπτύσσεται κατά την εμβρυϊκή ζωή στο σημείο που ενώνεται ο νεφρός με τον ουρητήρα. Το σημείο ένωσης τους (πυελοουρητηρική συμβολή) πρέπει να είναι αρκετά ευρύ ούτως ώστε τα ούρα να περνούν με ευκολία από τον νεφρό όπου παράγονται στον ουρητήρα. Εάν η ένωση αυτή «βγει» στενή, υπάρχει δυσκολία στην κάθοδο των ούρων, τα οποία λιμνάζουν στο «κούφιο» του νεφρού και δημιουργούν φούσκωμα αυτού. Η κατακράτηση αυτή των ούρων ή αλλιώς διάταση ή φούσκωμα του νεφρού, ονομάζεται υδρονέφρωση. Πύελος ονομάζεται το «κούφιο» εκείνο του νεφρού στο οποίο εκβάλουν όλα τα μικροσκοπικά κανάλια-σωληνάρια πέριξ των οποίων από ειδικά κύτταρα του νεφρού παράγονται τα ούρα.
ΓΕΝΙΚΑ
Η στένωση αυτή δημιουργεί λοιπόν την υδρονέφρωση από την 15η εβδομάδα της κύησης και αυτή είναι ορατή καθαρά στους υπερηχογραφικούς ελέγχους του εμβρύου ήδη από την 18η εβδομάδα της κύησης. Στην Ελλάδα ο πρώτος υπερηχογραφικός έλεγχος που μελετά τους νεφρούς του εμβρύου, γίνεται μεταξύ της 21ης και 23ης εβδομάδος της κύησης.
Ανάλογα με τον βαθμό της στένωσης είναι και η υδρονέφρωση μικρή, μεσαία ή μεγάλη. Οσο πιο σοβαρή είναι η στένωση, τόσο πιο διατεταμένος-φουσκωμένος με ούρα είναι ο νεφρός. Όταν η διάταση του νεφρού ξεπεράσει κάποια όρια, οι πιέσεις που επικρατούν μέσα του είναι τόσο υψηλές που καταστρέφουν το παρέγχυμα του (λειτουργικά κύτταρα του νεφρού) μέσω της πίεσης που ασκούν πάνω σε αυτό. Σε αυτήν την περίπτωση, η καταστροφή των νεφρών είναι προοδευτική. Το εάν ένας νεφρός καταστραφεί εντελώς σε δύο ή σε δέκα χρόνια, αυτό εξαρτάται από τον βαθμό της στένωσης και κατ’επέκταση από το ύψος των ενδονεφρικών πιέσεων.
Τις περισσότερες φορές η στένωση είναι από την μια μόνο πλευρά. Μερικές φορές αφορά και τους δύο νεφρούς και εάν συμβαίνει αυτό, η υδρονέφρωση σχεδόν πάντα δεν είναι του ιδίου βαθμού και στις δύο πλευρές.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Μετά την γέννηση ο βαθμός της υδρονέφρωσης θα διερευνηθεί με ένα απλό υπερηχογράφημα και μέσω μιας άλλης εξέτασης που λέγεται κυστεογραφία, θα αποκλειστεί το ενδεχόμενο ύπαρξης κυστεονεφρικής παλινδρόμησης. Ο παιδοουρολόγος ή ο γνωρίζων παιδίατρος θα αποφασίσει εάν το νεογέννητο θα μπει σε προφυλακτική, καθημερινή, σε μικρή δόση αντιβιωτική αγωγή, για να μην κάνει ουρολοιμώξεις. Μετά από δύο μήνες, θα επανεκτιμηθεί η υδρονέφρωση και αν αυτή είναι μεγαλύτερη από κάποια όρια, θα συστήσουμε το λεγόμενο δυναμικό σπινθηρογράφημα νεφρών DTPA ή MAG3. Το σπινθηρογράφημα αυτό θα μας δώσει την λειτουργική αξία του διατεταμένου νεφρού με αυστηρά μαθηματικά. Μια πρώτη ιδέα επί της λειτουργικότητος του νεφρού μας έχει δώσει ήδη το υπερηχογράφημα. Το σπινθηρογράφημα θα μας δώσει επίσης την σοβαρότητα της στένωσης μέσω του χρόνου που κάνει μια συγκεκριμένη ποσότης ούρων να περάσει από τον νεφρό στην ουροδόχο κύστη.
Πολλές από τις υδρονεφρώσεις αυτές υποχωρούν από μόνες τους με την ανάπτυξη και μόνο του παιδιού. Εάν υπάρχει αυτόματη υποχώρηση, αυτή είναι ορατή ήδη από τους τρεις πρώτους μήνες της ζωής.
Εάν σε ηλικία τριών μηνών η υδρονέφρωση είναι μεγάλη και δεν έχει κάνει καμία βελτίωση ή ακόμα περισσότερο εάν χειροτερεύει συνεχώς και ξεπεράσει κάποια όρια, οδηγούμεθα στην ανάγκη χειρουργικής επέμβασης για να σωθεί ο νεφρός του οποίου η λειτουργία απειλείται.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ
Η επέμβαση έγκειται στο να αφαιρεθεί το στενό σημείο ένωσης νεφρού και ουρητήρα και να ξαναγίνει η ένωση των δύο αυτών οργάνων με χειρουργικές ραφές, με τέτοιο τρόπο ώστε η διέλευση των ούρων από τον νεφρό στον ουρητήρα να είναι ευχερής και ο νεφρός να «ξεφουσκώσει».
Η επέμβαση αυτή σε έμπειρα χέρια έχει άριστα ποσοστά επιτυχίας της τάξης του 99%. Η νοσηλεία είναι της τάξης των 3-4 ημερών. Η αμέσως μετεγχειρητική παροχέτευση των ούρων από τον χειρουργημένο νεφρό δεν γίνεται πλέον μέσω νεφροστομίας (πλαστικού σωλήνα που βγαίνει από το πλάι της κοιλιάς του παιδιού) αλλά μέσω καθετήρα ο οποίος τοποθετείται στην αρχή της επέμβασης ενδοσκοπικά από την ουροδόχο κύστη στον νεφρό. Η αφαίρεση του καθετήρος αυτού γίνεται την 3η ή την 4η μετεγχειρητική και το παιδί γυρίζει σπίτι του την ίδια ημέρα.
Πυελογραφία παιδιού 3 μηνών με στένωση της ΔΕ πυελοουρητηρικής συμβολής. Διακρίνεται ο ΔΕ νεφρός διατεταμένος με εξαιρετικά μεγάλη πύελο σε σχέση με τον ΑΡ νεφρό.
Πυελογραφία παιδιού 3 μηνών. Παρατηρείται μεγάλου βαθμού στένωση ΔΕ πυελοουρητηρικής συμβολής και μετρίου βαθμού στένωση ΑΡ πυελοουρητηρικής συμβολής.
